मुंबई : नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने यूपीआय (युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस) प्रणालीला अधिक जलद, सुरक्षित आणि कार्यक्षम बनवण्यासाठी नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. हे नियम १ ऑगस्ट २०२५ पासून लागू होणार असून, याचा थेट परिणाम फोन पे, गुगल पे, पेटीएमसारख्या यूपीआय अॅप्स वापरणाऱ्या कोट्यवधी वापरकर्त्यांवर होणार आहे.
या नव्या नियमांमुळे डिजिटल पेमेंट्सचा अनुभव सुधारेल, परंतु काही मर्यादांमुळे वापरकर्त्यांना त्यांच्या सवयींमध्ये बदल करावे लागतील. खाली या नियमांचा सविस्तर आढावा घेतला आहे.
नव्या नियमांचे प्रमुख बदल
१. बँक खाते बॅलन्स तपासण्याची मर्यादा
१ ऑगस्ट २०२५ पासून, यूपीआय अॅप्सद्वारे एका दिवसात फक्त ५० वेळा बँक खात्यातील बॅलन्स तपासता येईल. हा बदल सर्व्हरवरील अनावश्यक भार कमी करण्यासाठी आणि प्रणालीची गती सुधारण्यासाठी आणण्यात आला आहे. NPCI च्या मते, वारंवार बॅलन्स तपासणीमुळे सिस्टमवर ताण येतो, ज्यामुळे सर्व्हर डाऊन होण्याचा धोका वाढतो. त्यामुळे ही मर्यादा लागू करण्यात आली आहे.
२. पेमेंट फेल स्टेटस तपासण्याची मर्यादा
जर तुमचे यूपीआय पेमेंट फेल झाले, तर आता तुम्ही त्याची स्थिती (स्टेटस) फक्त तीन वेळा तपासू शकाल. याशिवाय, दोनदा स्टेटस तपासताना किमान ९० सेकंदांचे अंतर ठेवावे लागेल. हा नियम देखील सर्व्हरवरील लोड कमी करण्यासाठी लागू करण्यात आला आहे. या मर्यादेमुळे वापरकर्त्यांना पेमेंट स्टेटस तपासताना अधिक सावधगिरी बाळगावी लागेल.
३. मोबाइल नंबरशी लिंक केलेल्या बँक खात्यांची माहिती
एका यूपीआय अॅपद्वारे एका दिवसात फक्त २५ वेळा मोबाइल नंबरशी लिंक केलेल्या बँक खात्यांची माहिती तपासता येईल. हा नियम सिस्टमच्या कार्यक्षमतेसाठी आणि डेटा सुरक्षिततेसाठी लागू करण्यात आला आहे.
४. प्राप्तकर्त्याच्या नावाची पडताळणी
३० जून २०२५ पासून लागू झालेल्या नियमाला पुढे चालू ठेवत, पैसे पाठवण्यापूर्वी प्राप्तकर्त्याचे नाव यूपीआय अॅपवर दिसेल. या सुविधेमुळे चुकीच्या खात्यात पैसे जाण्याचा धोका कमी झाला आहे.
५. यूपीआय लाइट सुविधेमध्ये बदल
यूपीआय लाइट वापरकर्त्यांसाठीही काही बदल लागू झाले आहेत, जे १ नोव्हेंबर २०२४ पासून प्रभावी आहेत आणि १ ऑगस्ट २०२५ पर्यंत कायम राहतील:
ट्रान्झॅक्शन मर्यादा वाढ: यूपीआय लाइटवर एका वेळी पेमेंटची मर्यादा ५०० रुपये वरून १,००० रुपये करण्यात आली आहे.
वॉलेट बॅलन्स मर्यादा: यूपीआय लाइट वॉलेटमधील कमाल बॅलन्स २,००० रुपये वरून ५,००० रुपये पर्यंत वाढवण्यात आले आहे.
ऑटो टॉप-अप सुविधा: जर वॉलेटमधील बॅलन्स ठराविक मर्यादेपेक्षा कमी झाले, तर लिंक केलेल्या बँक खात्यातून स्वयंचलितपणे रिचार्ज होईल. ही रक्कम वापरकर्ता स्वतः ठरवू शकतो, आणि एका दिवसात जास्तीत जास्त पाच वेळा टॉप-अप करता येईल.
NPCI च्या मते, हे बदल यूपीआय प्रणालीला अधिक कार्यक्षम आणि विश्वासार्ह बनवण्यासाठी आहेत. सायबर फसवणुकीपासून संरक्षण, सर्व्हर कार्यक्षमता सुधारणे आणि डिजिटल पेमेंट्सचा अनुभव अधिक चांगला करणे हा यामागील मुख्य उद्देश आहे. विशेषतः, निष्क्रिय मोबाइल नंबर काढून टाकण्याच्या नियमामुळे (१ एप्रिल २०२५ पासून लागू) फसवणुकीच्या घटना कमी होण्यास मदत झाली आहे.
New-rules-for-using-PhonePe-Google-Pay-and-UPI-will-come-into-effect-from-August-1