UPI कर्ज सुविधेची पार्श्वभूमी
UPI ही नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडियाने २०१६ मध्ये विकसित केलेली एक रिअल-टाइम पेमेंट प्रणाली आहे, जी बँकांमधील पीअर-टू-पीअर (P2P) आणि पर्सन-टू-मर्चंट (P2M) व्यवहारांना सुलभ करते. मे २०२५ मध्ये UPI ने १८.६७ अब्ज व्यवहार प्रक्रिया केली, ज्याची एकूण किंमत २५.१४ लाख कोटी रुपये होती. या प्रणालीने डिजिटल पेमेंट क्षेत्रात क्रांती घडवली असून, आता कर्ज सुविधेच्या समावेशामुळे त्याचा विस्तार आणखी वाढणार आहे.
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या (RBI) दृष्टिकोनानुसार, UPI द्वारे प्री-प्रमाणित कर्ज सुविधा ग्राहकांना आणि लहान व्यवसायांना त्वरित कर्ज उपलब्ध करून देण्यासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. यापूर्वी UPI द्वारे फक्त बचत खाते, ओव्हरड्राफ्ट खाते आणि RuPay क्रेडिट कार्ड जोडले जाऊ शकत होते. आता, नव्या नियमांमुळे गोल्ड लोन, वैयक्तिक कर्ज आणि व्यवसाय कर्ज यासारख्या कर्ज खात्यांना UPI शी लिंक करून त्याद्वारे व्यवहार करता येतील.
नव्या नियमांचे प्रमुख मुद्दे
कर्ज खात्यांचे लिंकिंग: वापरकर्ते आता त्यांच्या प्री-प्रमाणित कर्ज खात्यांना (जसे की गोल्ड लोन, वैयक्तिक कर्ज, व्यवसाय कर्ज) UPI आयडीशी लिंक करू शकतील. यामुळे पेमेंट्स, कॅश विड्रॉल आणि पीअर-टू-पीअर (P2P) ट्रान्सफर शक्य होईल.
वापराची व्याप्ती: यापूर्वी UPI कर्ज सुविधेचा वापर फक्त मर्चंट पेमेंट्स (P2M) साठी मर्यादित होता. आता नव्या नियमांनुसार, वापरकर्ते कॅश विड्रॉल, पीअर-टू-पीअर ट्रान्सफर आणि लहान व्यापाऱ्यांना पेमेंट्ससाठीही कर्ज रकमेचा वापर करू शकतील.
सुरक्षितता: प्रत्येक कर्ज खात्यासाठी स्वतंत्र UPI पिन सेट करावे लागेल, ज्यामुळे अनधिकृत व्यवहारांना आळा बसेल. तसेच, UPI ऑटोपे सुविधेद्वारे कर्जाची परतफेड सुलभ होईल.
अमलाची तारीख: सर्व बँकांना आणि थर्ड-पार्टी अॅप प्रोव्हायडर्स (जसे की PhonePe, Google Pay, Paytm) यांना ३१ ऑगस्ट २०२५ पर्यंत ही सुविधा लागू करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.
UPI द्वारे कर्ज घेण्याची प्रक्रिया
कर्जासाठी अर्ज: वापरकर्त्याने आपल्या बँक किंवा NBFC (जसे की Bajaj Finserv, Axis Bank) कडे कर्जासाठी अर्ज करावा लागेल. यासाठी KYC कागदपत्रे (पॅन कार्ड, आधार कार्ड) आणि उत्पन्नाचा पुरावा आवश्यक आहे.
कर्ज मंजुरी: बँक वापरकर्त्याच्या क्रेडिट स्कोअर आणि उत्पन्नाच्या आधारावर कर्ज मंजूर करेल आणि कर्ज मर्यादा ठरवेल
UPI शी लिंकिंग: मंजूर कर्ज खाते UPI अॅप (जसे की PhonePe, Google Pay, Paytm) मध्ये जोडले जाईल. यासाठी नोंदणीकृत मोबाइल नंबर आणि UPI पिन आवश्यक आहे.
वापर आणि परतफेड: वापरकर्ते कर्ज रकमेचा वापर मर्चंट पेमेंट्स, कॅश विड्रॉल किंवा P2P ट्रान्सफरसाठी करू शकतील. परतफेड UPI ऑटोपे किंवा NEFT/RTGS द्वारे करता येईल.
UPI-Loan-Now-you-can-get-loan-through-UPI-read-process